Στην ερώτηση "Ποια θα ήταν η μεγαλύτερη δυστυχία για σας;" ο Μαρσέλ Προυστ είχε απαντήσει: "Να αποχωριστώ τη μαμά..."

Η Ζαν Προυστ. το γένος Βέιλ, η μητέρα του διασημότερου συγγραφέα του 20ού αιώνα, γεννήθηκε το 1849 σε μια εβραϊκή οικογένεια με αλσατικές και γερμανικές καταβολές. Κτητική, τρυφερή, πανταχού παρούσα -ακόμα και μετά το θάνατο της- στο έργο του γιου της, τον προστάτεψε, τον μόρφωσε, τον επηρέασε πολύ περισσότερο απ' ό,τι αφήνει ίσως να εννοηθεί το πασίγνωστο βραδινό φιλί της στον αφηγητή του "Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο".

Από πολλές απόψεις η Ζαν παραμένει μέγα μυστήριο. Ποιους λόγους έχει μια κόρη της πεφωτισμένης εβραϊκής μπουρζουαζίας να παντρευτεί τον Αντριέν Προυστ, τον άφραγκο γιο ενός καθολικού παντοπώλη; Με ποιον τρόπο η γυναίκα αυτή, που κατέχει τόσες γλώσσες, που είναι πιανίστα, που λατρεύει τα βιβλία, καλλιεργεί το ταλέντο του γιου της; Γνωρίζατε ότι μετέφραζε Ράσκιν για λογαριασμό του Μαρσέλ; Πώς αποδέχεται τις πανουργίες και τα λογής καπρίτσια ενός άρρωστου και κακομαθημένου παιδιού, που κοιμάται τη μέρα και δουλεύει τη νύχτα; Πώς αντιμετωπίζει τις φιλίες ενός αγοριού, που δείχνει να μην έλκεται ιδιαιτέρως από τις γυναίκες;

Μέσα από τις εκατοντάδες των επιστολών που ανταλλάσσουν δυο πλάσματα, τα οποία τίποτα και κανείς στον κόσμο δεν μπορεί να χωρίσει, η πρώτη αυτή βιογραφία της "μαμάς του μικρού Μαρσέλ" ανασυνθέτει την καθημερινή ζωή μιας μητέρας, καθώς μεταμορφώνεται σε εστιάδα, σε συνεργάτρια, σε γκουβερνάντα.

"Η κυρία Προυστ" (Βραβείο Ρενωντό για το Δοκίμιο. 2004) είναι πρωτίστως μια ιστορία αγάπης. Είναι, επίσης, μια βουτιά στα ενδοοικογενειακά ζητήματα των Προυστ.