Δημήτριος Αινιάν (1800-1881). Ο Δημήτριος Οικονόμου γεννήθηκε στο Μαυρίλο του Τυμφρηστού, στερνοπαίδι του παπα - Ζαχαρία Οικονόμου (το Αινιάν προήλθε από υιοθέτηση του επιθέτου Αινιάν [=Φωκιδεύς] - άγνωστο πότε - από τον πατέρα της οικογένειας). Το 1806 εγκαταστάθηκε με τους δικούς του στην Κωνσταντινούπολη. Εκεί ο πατέρας διορίστηκε διευθυντής στη Σχολή του Γένους στα Θεραπειά, όπου φοίτησε ο Δημήτριος, και στη συνέχεια στη Σχολή της Ξηράς Κρήνης (Κουρού Τσεσμέ). Το 1818 μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία, μέλη της οποίας ήταν ήδη ο πατέρας και τα δύο αδέρφια του Γεώργιος και Χριστόδουλος. Μετά από διώξεις κατέφυγε στην Οδησσό και το 1822 έφτασε στον ελλαδικό χώρο, όπου υπηρέτησε τον Αγώνα, αρχικά ως απλός στρατιώτης και στη συνέχεια ως γραμματέας του Εκτελεστικού και της Επιτροπής της Εθνοσυνέλευσης και ως γραμματικός του Γεώργιου Καραϊσκάκη (από το 1826). Στο ελεύθερο ελληνικό κράτος διετέλεσε γραμματέας του εκτάκτου Επιτρόπου Αχαΐας, μέλος του Εφετείου των Νήσων (κατά τη διακυβέρνηση Καποδίστρια) και πρόεδρος πρωτοδικών στη Λαμία, θέση από την οποία παραιτήθηκε το 1835, μετά από έκφραση δυσπιστίας του Όθωνα προς το πρόσωπό του. Αποσύρθηκε στο κτήμα του στην Υπάτη και ανέπτυξε γεωργική αλλά και πολιτική δράση ενάντια του καθεστώτος. Αποτέλεσμα της τελευταίας ήταν η λεηλασία του σπιτιού του, η δυσμένεια του Παλατιού και έντονα οικονομικά προβλήματα. Το 1850 εκλέχτηκε βουλευτής, μετά από ακύρωση της εκλογής του από το παλάτι όμως, έφυγε για την Αθήνα. Εκεί ανέπτυξε εκδοτική και δημοσιογραφική δραστηριότητα (εκδότης και συντάκτης του περιοδικού Βιβλιοθήκη του Λαού και συνεργάτης στις εφημερίδες Αθηνά και Το Πανελλήνιον), ενώ παράλληλα εργάστηκε ως Πάρεδρος του Ελεγκτικού Συνεδρίου και τμηματάρχης του Υπουργείου Εσωτερικών. Με πολύ κόπο κατόρθωσε να εξασφαλίσει πενιχρή κρατική σύνταξη και το 1863 (μετά την εκθρόνιση του Όθωνα) εκλέχτηκε πληρεξούσιος της Φθιώτιδος στη Β΄ Εθνική Συνέλευση. Με ενδιάμεσες μετακινήσεις μεταξύ Αθήνας και Υπάτης εγκαταστάθηκε τελικά το 1878 στην πρωτεύουσα, όπου πέρασε το υπόλοιπο της ζωής του πάμφτωχος. Πέθανε στη Στυλίδα. Η ζωή του Δημητρίου Αινιάνος χαρακτηρίζεται θεμελιωδώς από την αγωνία του για την πρόοδο του ελληνικού λαού. Κατά τη διάρκεια της ενασχόλησής του με την πολιτική φρόντισε για την ίδρυση τυπογραφείων, βιβλιοδετείων και σχολείων στην ελληνική επαρχία και αρνήθηκε να υποχωρήσει σε τακτικές ψηφοθηρίας και πελατειακών σχέσεων. Στα γράμματα πρωτοεμφανίστηκε με τη δημοσίευση του ποιήματος Ωδή στο Μεσολόγγι στην εφημερίδα Γενική Εφημερίς της Ελλάδος την ημέρα της Εξόδου, ενώ το σύνολο του συγγραφικού έργου του περιλαμβάνει επίσης γλωσσολογικές, βιογραφικές, γεωπονικές και ιστορικές μελέτες και στο χώρο της λογοτεχνίας διηγήματα, τα περισσότερα δημοσιευμένα στο περιοδικό του Αινιάνος Βιβλιοθήκη του Λαού. Το διηγηματικό έργο του Δημητρίου Αινιάνος κινείται στο χώρο της κοινωνικής πεζογραφίας, με ιδιαίτερη αναφορά στις συνθήκες ζωής των αγροτικών πληθυσμών. Βασικά χαρακτηριστικά του έργου του είναι η ρεαλιστική γραφή, ο κοινωνικοπολιτικός προβληματισμός και η συνειδητή στράτευση στην υπηρεσία του διδακτισμού και του ηθικού παραδειγματισμού με συνακόλουθη αποφυγή οποιουδήποτε λογοτεχνικού ύφους. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Δημήτριου Αινιάνος βλ. Γκιόλιας Μάρκος, «Αινιάν Δημήτριος», Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας1. Αθήνα, Χάρη Πάτση, 1968, Καγιαλής Τάκης, «Δημήτριος Αινιάν», Η παλαιότερη πεζογραφία μας· Από τις αρχές της ως τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμοΔ’ · 1830-1880, σ.116-133. Αθήνα, Σοκόλης, 1996, Καψάλης Γερ.Δ., «Αινιάνες», Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια 2. Αθήνα, Πυρσός, 1927, Μαζαράκης Ι.Κ. Αινιάν, «Χρονολόγιο - Εισαγωγή», Δημητρίου Αινιάν, Ο Καραϊσκάκης. Αθήνα, Ερμής, 1974 και Μαζαράκης - Αινιάν Ιωάννης, «Αινιάν Δημήτριος», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό 1. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1983. (Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών, Ε.ΚΕ.ΒΙ.).

Ο Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1815 και πέθανε στην Αθήνα το 1891. Το 1821, μετά τον απαγχονισμό του πατέρα του μαζί με άλλους Έλληνες προκρίτους, κατέφυγε με τη μητέρα του στην Οδησσό, όπου σπούδασε στο λύκειο Ρισελιέ ως υπότροφος του αυτοκράτορα της Ρωσίας Αλέξανδρου Α'. Το 1830 ήρθε στην Ελλάδα και συνέχισε τις σπουδές του στην Αίγινα και αργότερα σε γαλλικά και γερμανικά πανεπιστήμια. Δίδαξε ιστορία στο γυμνάσιο και στο πανεπιστήμιο των Αθηνών. Το απαράμιλλο συνθετικό του έργο, η πεντάτομη "Ιστορία του ελληνικού έθνους", εκδόθηκε από το 1860 έως και το 1872, και ολοκληρώθηκε με τον "Επίλογο της ιστορίας του ελληνικού έθνους" το 1877. Αποτελεί το πρώτο έργο στο οποίο εκτίθεται ολόκληρη η ιστορία του ελληνικού έθνους συνεχόμενη και αδιαίρετη, ως μια αδιάσπαστη αλυσίδα συγγενών περιόδων και γεγονότων. Πρώτος ο Παπαρρηγόπουλος κατέδειξε τη μεγάλη σημασία του μεσαιωνικού ελληνισμού και άνοιξε το δρόμο για την αποκατάσταση της φήμης του Βυζαντίου.

Ο Νικόλαος Κασομούλης (1795-1872), ο αθάνατος ήρωας του 1821, με τα "Ενθυμήματά του" προσφέρει σε όλους τους Έλληνες ένα ανεκτίμητο ιστορικό θησαυρό, που θα συγκινήσει και θα διδάξει τις επερχόμενες γενεές. Υπήρξε ένας από τους κύριους οργανωτές της επανάστασης του Ολύμπου και μετά την αποτυχία της, κατέφυγε στην περιοχή του Ασπροπόταμου και έγινε γραμματικός του καπετάνιου Στορνάρη, τον οποίο και ακολούθησε σε όλες τις μάχες. Περιγράφει επίσης με κάθε λεπτομέρεια την Καποδιστριακή περίοδο μέχρι το 1833. Στο έργο του Κασομούλη καταγράφεται επίσης και η άγνωστη ιστορία του Αρματολισμού στα προεπαναστατικά χρόνια, κυρίως στη Βόρεια Ελλάδα. Αναμφισβήτητα τα "Ενθυμήματα" του Ν. Κασομούλη, όπως όλοι οι ιστορικοί συμφωνούν, αποτελούν ένα ανεκτίμητο ιστορικό κειμήλιο για τους απανταχού Έλληνες.