Στη μελέτη των πηγών της ιστορίας του νεοσύστατου Ελληνικού Κράτους, η νεότερη έρευνα έστρεψε κυρίως το ενδιαφέρον της, όπως ήταν φυσικό, προς τους συγγραφείς αυτοτελών περιηγητικών έργων και προς τους γνωστούς ξένους λογοτέχνες του ΙΘ' αιώνα, που δημοσίευσαν τις εντυπώσεις τους από το ταξίδι και τη διαμονή τους στην Ελλάδα. Έτσι, ελάχιστα αξιολογήθηκαν σχετικά κείμενα που καταχωρίσθηκαν στις σελίδες φιλολογικών, επιστημονικών και πολιτικών περιοδικών μεγάλης κυκλοφορίας, με αποτέλεσμα να παραμένουν σχεδόν ανεκμετάλλευτες πολύτιμες πληροφορίες για το νεότερο Ελληνισμό. Τα δημοσιεύματα αυτά χαρακτηρίζονται για την πολυθεματικότητά τους και καλύπτουν όλες τις βασικές πτυχές της πολιτικής, πολιτιστικής, κοινωνικής και πνευματικής ζωής.

Η επιλογή των κειμένων του παρόντος τόμου έγινε με κριτήριο θεματικό, αφού όλα περιέχουν στον τίτλο τους την Αθήνα, παρόλο που ορισμένα επεκτείνονται και σε θέματα που αφορούν το σύνολο της Ελληνικής Επικράτειας. Τα τέσσερα οφείλονται σε γνωστούς εταίρους της Γαλλικής Σχολής των Αθηνών, η οποία ιδρύθηκε το 1846 με σκοπό την προαγωγή "της ελληνικής γλώσσας, της ιστορίας και των αρχαιοτήτων". Το πέμπτο ανήκει σε Γάλλο δημοσιογράφο και δημοσιολόγο, βασικό αρθρογράφο της εφημερίδας Journal des Debats και φίλο του "Αθηναίου" αρχαιολόγου Salomon Reinach. Όλα, τέλος, τα κείμενα αυτά έχουν δημοσιευθεί στη γνωστή παρισινή Revue des Deux από το 1847 έως το 1892. [...]

(από τον πρόλογο του βιβλίου)

"Το πεπρωμένο της Ελλάδας είναι να προκαλεί πάντοτε το ενδιαφέρον και να κρίνεται πάντοτε άδικα. Σήμερα συκοφαντείται ο Ελληνικός Λαός· άλλοτε ήταν τα αριστουργήματα, προγονική του κληρονομιά, των οποίων παραγνωρίζαμε την αξία. Σφάλλουμε στον τομέα της πολιτικής, πέφτουμε έξω στον τομέα της τέχνης."
(Ernest Beule)

"Αυτό που αποτελεί τη γοητεία της, τη δύναμή της, το κύρος της, τη μοναδική της δόξα εν μέσω όλων των λαών που διεκδικούν την Ανατολή, είναι η θεία αντανάκλαση, την οποία η αρχαία τέχνη διαχέει ακόμη επάνω της δια μέσου τόσων επαναστάσεων και τόσων καταστροφών. Οι πιο μεγάλες εδαφικές κατακτήσεις δεν θα μπορούσαν να αντικαταστήσουν για την Ελλάδα στην Ακρόπολη· το αρχαίο φρούριο με τα ακρωτηριασμένα μάρμαρά του είναι για τον ολιγάριθμο λαό που ορθώνεται στους πρόποδες του μια ασφαλέστατη εγγύηση για το μέλλον του, που δεν θα του παρείχαν μακρά σύνορα, εξισορροπημένος προϋπολογισμός και καλός στρατός."
(Gabriel Charmes)