Pannekoek, Anton
Άντον Πάννεκουκ (1873-1960) γνωστός και με τα ψευδώνυμα Καρλ Χόρνερ (Karl Horner), Π. Άαρτζ (Ρ. Aartz) και Τζον Χάρπερ (John Harper). Γεννήθηκε στις 2 Ιανουαρίου του 1873, στο Βάσσεν, ένα μικρό χωριό της αγροτικής επαρχίας Γκέλντρε της Ολλανδίας. Από τα χρόνια που πέρασε εκεί, διατήρησε τη συνήθεια να εκφράζεται με απλότητα και αμεσότητα. Σπούδασε μαθηματικά, φυσική και αστρονομία. Πέθανε, σε ηλικία ογδόντα επτά ετών, το 1960. Πριν από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ήταν ήδη ευρύτατα γνωστός στην Ευρώπη και τη Β. Αμερική ως θεωρητικός του μαρξισμού -με τ' όνομά του και με το ψευδώνυμο Καρλ Χόρνερ-, όχι μόνον για τη βαθιά γνώση του αλλά και για τη σχολαστική ακρίβεια, την απλότητα, τη σαφήνεια, τη ζωντάνια και την αμεσότητα που τον χαρακτηρίζουν. Γράφει απλά (όχι απλοϊκά), επειδή σκοπός του είναι να μεταδώσει τις γνώσεις του σε όσο το δυνατόν ευρύτερες μάζες εργαζομένων. Έζησε με την οικογένειά του πολλά χρόνια στη Γερμανία, δίνοντας διαλέξεις για τον μαρξισμό στις κομματικές σχολές του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος, σε διάφορες πόλεις και ιδιαίτερα στο Βερολίνο και τη Βρέμη. Οι διαφωνίες του για τον στρατηγικό προσανατολισμό και την πολιτική τακτική, καθώς και η εναντίωσή του στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, τον έφεραν σε σύγκρουση με τη γερμανική σοσιαλδημοκρατία. Ανήκε στην τάση των δυτικοευρωπαίων κομμουνιστών που, από το 1920 ήδη, διαχώρισαν τη θέση τους από την Τρίτη Διεθνή, εκφράζοντας τους έντονους ενδοιασμούς τους για τον τρόπο που οικοδομούνταν ο σοσιαλισμός στη Ρωσία. Εξαιτίας αυτών των ενδοιασμών, το ψευδώνυμό του, Καρλ Χόρνερ, αναφέρεται συχνά στο "Αριστερισμός: Παιδική ασθένεια του κομμουνισμού" (1920), στο οποίο ο Λένιν τον στηλιτεύει ως αριστεριστή. Στις δεκαετίες που ακολούθησαν, λόγω αυτής της ασυμβίβαστης στάσης του, οδηγήθηκε στο περιθώριο και την αφάνεια, και στη συνέχεια, σιγά σιγά, στη λήθη. Το αμερικανικό φοιτητικό κίνημα της δεκαετίας του 1960 και ο Μάης του 1968 στη Γαλλία και την Ευρώπη ξαναέφεραν τις απόψεις του στην επικαιρότητα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον γι' αυτόν έδειξαν η ομάδα Sosialisme ou Barbarie, η Καταστασιακή Διεθνής, η Αυτονομία στην Ιταλία, αλλά και πολλοί σύγχρονοι θεωρητικοί, όπως ο Τόνι Νέγκρι και ο Νόαμ Τσόμσκι (βλ. συνέντευξη του Ν. Τσόμσκι στο εισαγωγικό μέρος της αμερικάνικης έκδοσης του Workiers Counsils εκδόσεις ΑΚ Press). Από το πλήθος των άρθρων και των βιβλίων που έγραψε, στα ελληνικά έχουν εκδοθεί "Το εργατικά συμβούλια", εκδόσεις Ελεύθερος Τύπος (μετάφραση Θ. Μιχαήλ) και "Ο Λένιν ως φιλόσοφος", εκδόσεις Ύψιλον/βιβλία (μετάφραση Ζ. Δεμαθάς και Γ. Σιούνας).
