Αφορμή για τη έκδοση του παρόντος πονήματος αποτέλεσε η
διαπίστωση ότι ελλείπει από τη βιβλιογραφία του Εκκλησιαστικού
Δικαίου η συγκεντρωτική καταγραφή και παρουσίαση των
αποφάσεων της Αγίας και Ιεράς Συνόδου του Οικουμενικού
Πατριαρχείου περί παραχωρήσεως αυτοκεφάλου και αυτονόμου
καθεστώτος σε εκκλησιαστικές περιφέρειές του, οι οποίες για
συγκεκριμένους κάθε φορά λόγους ζήτησαν από τη Μητέρα
Εκκλησία την διοικητική ανεξαρτησία τους από αυτήν.
Οι αποφάσεις αυτές – είτε υπό τη μορφή Πατριαρχικού και Συνοδικού Τόμου είτε υπό τη
Μορφή Πατριαρχικής και Συνοδικής Πράξεως - αποτυπώνουν την εξελικτική πορεία της
διοικητικής ενότητας της Ορθόδοξης Εκκλησίας και αναδεικνύουν το ρόλο του
Οικουμενικού Πατριαρχείου ως θεματοφύλακα της ευλαβούς τηρήσεως των ιερών
κανόνων και κατ’ επέκτασιν και της κανονικότητας αλλά και της ενότητας εν γένει της
καθόλου Ορθοδοξίας.
Σε κάθε μία εκ των αποφάσεων αυτών ο αναγνώστης μπορεί να διακρίνει ευχερώς την
ακολουθούμενη παγίως δομή του κειμένου, η οποία περιλαμβάνει κατά σειρά:
α) την κατηγορηματική διακήρυξη της αναγκαιότητας της διατηρήσεως της πνευματικής
ενότητας της Ορθόδοξης Εκκλησίας,
β) την αποτύπωση του υποβληθέντος αιτήματος της αιτούσης καθεστώς διοικητικής
αυτοτέλειας εκκλησιαστικής περιφέρειας,
γ) τη διαπίστωση ότι υφίστανται οι περιλαμβανόμενοι στο αίτημα λόγοι, που δικαιολογούν
την παραχώρηση αυτοκεφάλου ή αυτονόμου καθεστώτος,
δ) τη σύζευξη της πνευματικής και διοικητικής ενότητας, παρά τη διάσπαση της τελευταίας
μέσω της παραχωρήσεως αυτοκεφάλου ή αυτονόμου καθεστώτος και
ε) την ανακήρυξη του νέου καθεστώτος, αυτοκεφάλου ή αυτονόμου, με την ταυτόχρονη
θέση των όρων, υπό τους οποίους αυτό παραχωρείται και των οποίων η τήρηση είναι
επιβεβλημένη.