Με τις επιπτώσεις της κρίσης να έχουν σήμερα διαχυθεί σε κάθε πτυχή της πραγματικότητάς μας, προϋπόθεση για να δούμε τι επιτέλους πρέπει να κάνουμε είναι να αφήσουμε πίσω μας τα λάθη μας και να θελήσουμε σ υ λ λ ο γ ι κ ά «να κάνουμε κάτι». Η αναφορά στο συλλογικό σημαίνει ότι υπάρχει μια κρίσιμη μάζα της κοινωνίας που θέλει στ’ αλήθεια να «γίνει κάτι», και μάλιστα κάτι που να μετουσιωθεί σε πραγματικότητα σε ένα ορατό μέλλον, και όχι να κινείται στη σφαίρα της ουτοπίας. Αυτό δεν είναι διόλου αυτονόητο. Υποτιμούμε ως κοινωνία τις συλλογικές αξίες, ευρωπαϊκές ή και εθνικές, δεν έχουμε κανένα σταθερό όραμα, δεν γνωρίζουμε πώς να οικοδομήσουμε ένα στέρεο μέλλον, απορρίπτουμε κεντρικές αρχές επιτυχίας, όπως τη συνεργασία, απορρίπτουμε την εμπειρία επιτυχημένων κοινωνιών. Μέτρα που κάθε φορά φαντάζουν επώδυνα τα απαξιώνουμε ως αντιλαϊκά, ανήθικα ή καταστροφικά, και με καθυστέρηση φτάνουμε να αντιληφθούμε πόσο λάθος ήταν που τα απορρίπταμε. Και αυτό επαναλαμβάνεται συνεχώς. Επιπλέον, είμαστε μια οικονομικά και πολιτικά «κατακερματισμένη κοινωνία», με αδύναμη συνοχή και αδύναμο αίσθημα συλλογικότητας. «Κατακερματισμένη κοινωνία» και συλλογική κρίσιμη μάζα για κοινωνική σύμπραξη και «ώθηση προς τα εμπρός» δύσκολα συμβαδίζουν.