Ο Αντό­νιο Γκράμ­σι ήταν ο πρώ­τος ανά­με­σα στους ση­μα­ντι­κούς στο­χα­στές του μαρ­ξι­σμού που αντι­λή­φθη­καν την ανά­γκη, όχι μό­νο της ανα­νέ­ω­σης αλ­λά της υπέρ­βα­σής του. Σύμ­φω­να με την έκ­φρα­σή του, ο μαρ­ξι­σμός πρέ­πει να νο­η­θεί ως «ανοι­χτός κύ­κλος» και όχι ως δόγ­μα. Θε­ώ­ρη­σε ότι στη με­γά­λη «ηθι­κή και δι­α­νο­η­τι­κή ανα­μόρ­φω­ση» όλης της κοι­νω­νί­ας που συ­νι­στού­σε το πρό­ταγ­μά του, ο ανα­νε­ω­μέ­νος μαρ­ξι­σμός θα δι­α­δρα­μά­τι­ζε πρω­τεύ­ο­ντα, κα­θο­δη­γη­τι­κό ρό­λο.

Η αρ­χι­κή ιδέα της με­λέ­της μου προ­έ­κυ­ψε από συ­ζη­τή­σεις που είχα με φί­λους στην Ιτα­λία, ιδί­ως με τον Τί­το Πα­τρί­κιο, χά­ρη στον οποίο «ανα­κά­λυ­ψα» τον Γκράμ­σι. Δι­ε­ρευ­νώ­ντας τη ζωή και το έρ­γο του δι­α­πί­στω­σα ότι πα­ράλ­λη­λα με την ανα­νέ­ω­ση της μαρ­ξι­στι­κής θε­ω­ρί­ας, τον απα­σχό­λη­σε ιδι­αί­τε­ρα η ανά­γκη ανά­πτυ­ξης κρι­τι­κού πνεύ­μα­τος και ορ­θο­λο­γι­κής αντι­με­τώ­πι­σης των προ­βλη­μά­των συν­δυ­ά­ζο­ντας το θάρ­ρος με τον ρε­α­λι­σμό στην πο­λι­τι­κή.