Θεραπεύει η ψυχανάλυση; Και περαιτέρω: η θεραπεία αποτελεί πράγματι σκοπό της ψυχανάλυσης και τι ακριβώς εννοούμε με τον όρο θεραπεία; Διατρέχοντας και τις τρεις πτυχές της ψυχανάλυσης, όπως αυτές προσδιορίστηκαν από τον Freud (θεραπευτική, μεθοδολογική και θεωρητική), τα ερωτήματα αυτά είναι άρρηκτα συνυφασμένα με την ιστορική πορεία της ψυχανάλυσης. Από την απαρχή της ψυχανάλυσης, στο πλαίσιο της πρώτης τοπικής θεωρίας, όπου προσδιορίζεται ως σκοπός η γνώση του ασυνειδήτου και η επιστροφή του απωθημένου, περάσαμε σταδιακά, στο πλαίσιο της δεύτερης τοπικής, στην καταναγκαστική επανάληψη, στην αρνητική θεραπευτική αντίδραση, στην καταστροφικότητα και στον μαζοχισμό, φτάνοντας στη διατύπωση "εκεί όπου ήταν το αυτό να έρθει το εγώ". Πρόκειται για τον ίδιο στόχο; Αν όχι, σε τι ακριβώς διαφέρουν; Ας αναφέρουμε επίσης, την προοδευτικά αυξανόμενη σημασία που ο ίδιος ο Freud αποδίδει στην τεχνική των κατασκευών, αντί της μίας ερμηνείας που υποτίθεται ότι έφερε μέσα της και στο φως του συνειδητού μιαν αδιαπραγμάτευτη ιστορική αλήθεια.
Θα λέγαμε ότι η ψυχανάλυση, θεραπεύοντας, ιστορικοποιεί ή ιστορικοποιώντας θεραπεύει, δηλαδή μετασχηματίζει. Αμβλύνει τις συγκρούσεις, ενώ εκείνο που μετασχηματίζει είναι τις επενέργειες του τραύματος, αποδυναμώνοντας τα διάχυτα ενεργειακά φορτία, προσδένοντας την ψυχική ενέργεια του υποκειμένου σε νέες αναπαραστάσεις, εμπλουτίζοντας, εντέλει, τα ψυχικά μέσα επεξεργασίας. Ως εργαλείο της αναλυτικής θεραπείας, θα ορίζαμε, αρχικά, την ερμηνεία της μεταβίβασης και αργότερα, ολοένα και περισσότερο, την κατάλληλη χρήση, αναγνώριση και ερμηνεία της αντιμεταβίβασης. Έτσι, σταδιακά, τίθεται όλο και πιο έντονα το ερώτημα Ποιος "θεραπεύεται" εντός της αναλυτικής διαδικασίας; Μπορεί να αναλυθεί και να "θεραπευτεί" οποιοσδήποτε αναλυόμενος, δίχως να "θεραπεύεται" διαρκώς και ο ίδιος ο αναλυτής, μέσα από τη συνεχή του αυτοανάλυση;
Στα κείμενα του παρόντος τόμου, οι συγγραφείς επιστρέφουν στις ρίζες του ακανθώδους ζητήματος, το οποίο, επερωτώντας την ίδια την επιστημονική φύση της ψυχανάλυσης, αφορά εντέλει την αποτελεσματικότητά της και τη δυνατότητα αξιολόγησης και καταγραφής της ως θεραπείας.
MARIANNE LEUZINCER-BOHLEBER
Μπορεί η ψυχανάλυση να θεραπεύσει; Μια ιστορία που δεν τελειώνει ποτέ
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΗΣ
Caput Nili ή προς τις πηγές του τραύματος
ΧΡΗΣΤΟΣ ΖΕΡΒΗΣ
Ψυχανάλυση: μια μετριοπαθής ολιστική θεραπευτική στην υπηρεσία του υποκειμένου
ΜΑΡΙΝΑ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ
Η ψυχανάλυση ως γνώση που θεραπεύει
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΖΑΚΣΟΝ
Θεραπεύει η ψυχανάλυση; "ιατρέ, θεράπευσον σεαυτόν"
ΝΙΚΟΣ ΛΑΜΝΙΔΗΣ
Καθ' οδόν προς την περάτωση μιας ανάλυσης: έκβαση και αναμενόμενη έκβαση
ΧΡΥΣΗ ΓΙΑΝΝΟΥΛΑΚΗ
Πώς θεραπεύει η ψυχανάλυση; Η απάντηση της Ψυχολογίας του Εαυτού (Η. Kohut)
ΓΙΑΝΝΗΣ Σ. ΚΟΝΤΟΣ
Η έννοια της ποιότητας στην ψυχαναλυτική διαδικασία
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΑΛΙΔΕΛΗΣ, ΛΕΝΑ ΤΕΛΕΙΩΝΗ, ΝΙΚΟΣ ΚΟΥΡΕΤΑΣ
Το πρόσωπο του ψυχαναλυτή και η ψυχική του λειτουργία στο πλαίσιο της ψυχαναλυτικής διαδικασίας

Επιμέλεια έκδοσης: Ελίζα Νικολοπούλου, Γιώργος Σταθόπουλος