Το Μαχαμπαράτα έχει χαρακτηριστεί σαν έπος των αιώνων. Είναι το μεγαλύτερο στον κόσμο, τόσο σπουδαίο για τους Ινδούς, όσο η Ιλιάδα για τους Έλληνες, και το πλουσιότερο σε θέματα γι' αυτό και λέγεται πως ό,τι δεν υπάρχει στο Μαχαμπράτα δεν μπορεί να βρεθεί πουθενά αλλού. Πράγματι εκτός από τον πόλεμο που εξιστορεί ανάμεσα στους Παντάβα και τους Καουράβα για την εξουσία, περιέχει και πλήθος άλλων ιστοριών και παραδόσεων, καθώς και ηθικούς κώδικες, κανόνες πολιτικής για μια ορθή διακυβέρνηση, φιλοσοφικά συστήματα και διδασκαλίες που ακόμα και σήμερα εμπνέουν τους πνευματικούς αναζητητές σε όλο τον κόσμο. Είναι ένα έργο στο οποίο τονίζεται το υψηλό ήθος των ηρώων του, ο ανώτερος σκοπός της πνευματικής αναζήτησης και ο θρίαμβος της αρετής πάνω σε καθετί κακό. Ο πόλεμος που περιγράφεται στο έπος ήταν ένας παγκόσμιος πόλεμος της εποχής εκείνης, όχι μόνο γιατί έλαβαν μέρος πολλά έθνη και λαοί, αλλά και επειδή ήταν αποτέλεσμα μιας αδυσώπητης μάχης ανάμεσα στους λαούς και τους τιτάνες. Όταν οι τιτάνες νικήθηκαν, αποφάσισαν να ενσαρκωθούν στον κόσμο των ανθρώπων. Σύντομα όμως ενσαρκώθηκαν και οι θεοί, οπότε εκείνος ο ουράνιος πόλεμος μεταφέρθηκε στη γη με αποτέλεσμα να σκοτωθούν εκατομμύρια άνθρωποι και να χαθούν πολλοί ηγεμόνες και ένδοξοι ήρωες. Ο πόλεμος αυτός έλαβε χώρα στη μεγάλη πεδιάδα Κουρουκσέτρα, κοντά στο σημερινό Δελχί. Όμως η μάχη του Κουρουκσέτρα έχει και ένα πνευματικό νόημα, αφού πρόκειται για μια μάχη που κάθε αναζητητής οφείλει να κάνει σε κάποιο στάδιο της ατραπού του.
Όποιος έχει διαβάσει την Μπάγκαβαντ Γκιτά (που αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του Μαχαμπαράτα) θα θυμάται τις θαυμάσιες πνευματικές διδασκαλίες που δίνει ο Κρίσνα στο μαθητή του Άρτζουνα, παρακινώντας τον να λάβει μέρος στη μάχη ενάντια στο κακό. Όλοι μέσα μας κρύβουμε ένα σκοτεινό υποσυνείδητο και συνδεόμαστε με τα αρχέτυπα του ομαδικού ασυνειδήτου. Σε κάποια στιγμή καλούμαστε να φωτίσουμε αυτόν τον σκοτεινό χώρο, να δαμάσουμε τις κρυφές ανεξέλεκτες δυνάμεις του υποσυνειδήτου και μέσω της αυτογνωσίας να γίνουμε κύριοι όλων των όψεων του εαυτού μας, κατωτέρων και ανωτέρων.
Το Μαχαμπαράτα δίνει το έναυσμα γι' αυτήν την εσωτερική μάχη που οδηγεί στην τελική Απελευθέρωση.