«Τα δεκάδες σχέδια και ζωγραφικά έργα με θέμα τους χασάπηδες, τους κριοφόρους και τη σφαγή ζώων που φιλοτέχνησε ο Κοσμάς Ξενάκης κατά τα χρόνια 1943–1965 συνιστούν ένα εντελώς ιδιαίτερο σύνολο στην ιστορία της νεοελληνικής τέχνης, δεδομένου ότι αυτή η θεματολογία σπανιότατα είχε εμπνεύσει Έλληνες καλλιτέχνες στο παρελθόν. Ως εκ τούτου, στην παρούσα μελέτη, προκειμένου να ερμηνευθεί αυτή η παραγωγή, επιχειρώ: α) να ανασυστήσω την εικονογραφία του θέματος από την αρχαιότητα μέχρι τα μέσα του 20ού αιώνα, β) να ιστορικοποιήσω το θέμα των έργων σκιαγραφώντας τον ρόλο, την κοινωνική θέση και τις σημασίες που είχε στην κοινή γνώμη και εν γένει στη δημοσιότητα εκείνα τα χρόνια το επάγγελμα του χασάπη, καθώς και οι μετωνυμικές χρήσεις που είχαν στον δημόσιο λόγο οι λέξεις «χασάπης» και «σφαγή», γ) να ερμηνεύσω το ειδικό ενδιαφέρον του Ξενάκη για αυτά τα θέματα ως έναν τρόπο εσωτερίκευσης και ψυχοδιανοητικής αντίδρασης στην ωμή και ανεξέλεγκτη στρατιωτική και πολιτική βία των χρόνων της Κατοχής και του Εμφυλίου πολέμου και, τέλος, δ) επιχειρώ μια τεχνοτροπική ανάλυση των έργων του όπως αυτά μετεξελίχθηκαν από την αρχική ρεαλιστική-ηθογραφική απόδοση των θεμάτων του μέχρι την αφαιρετική και στο τέλος ανεικονική πραγμάτευσή τους.»
Η μελέτη του Ευγένιου Δ. Ματθιόπουλου γράφτηκε με αφορμή την έκθεση «Κοσμάς Ξενάκης: Χασάπηδες και κριοφόροι» που παρουσιάζεται στο Μέγαρο Εϋνάρδου του ΜΙΕΤ (4 Δεκεμβρίου 2019 – 28 Μαρτίου 2020).