Lamprídi, Élli
Η Έλλη Λαμπρίδη γεννήθηκε στην Αθήνα στις 22 Ιανουαρίου 1898 από πατέρα Ηπειρώτη, τον δικηγόρο και γερουσιαστή Ιωάννη Λαμπρίδη, γνωστό από τους δημοσογραφικούς αγώνες του για την απελευθέρωση της Ηπείρου. Η μητέρα της ήταν Αθηναία, με καταγωγή από τη Μυτιλήνη. Σπούδασε στην Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και στο Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης, από όπου πήρε το διδακτορικό της δίπλωμα το 1919 με διατριβή για τις γνωσιοθεωρητικές αρχές του Αριστοτέλη.
Εργάσθηκε πρώτα στο Αμερικανικό Κολλεγιο Θηλέων της Κωνσταντινουπόλεως, στο Ζάππειο Διδασκαλείο και στο Κεντρικό Παρθεναγωγείο Κωνσταντινουπόλεως. Αργότερα στο Αμερικανικό Κολλέγιο Θηλέων Αθηνών, όπου οργάνωσε ολόκληρο το πρόγραμμα του ελληνικού τμήματος, ώστε μετά από λίγα χρόνια να αναγνωρισθεί ως ισότιμο με τα δημόσια Γυμνάσια από την Κυβέρνηση. Το 1930 διορίσθηκε υποδιευθύντρια του Μαρασλείου Διδασκαλείου και κατόπιν υποδιευθύντρια των Διδασκαλείων Λαμίας και Τριπόλεως. Το μεταξικό καθεστώς έθεσε τέλος στην εκπαιδευτική και παιδαγωγική σταδιοδρομία της. Από τότε αφιερώθηκε στην μελέτη και την συγγραφή. Το 1937-1939 έκανε σειρές μαθημάτων φιλοσοφίας και ψυχολογίας στον Μορφωτικό Σύλλογο "Ασκραίος", που είχαν μεγάλη επιτυχία και πολυάριθμους ακροατές. Από τα μαθήματα αυτά προήλθε η "Εισαγωγή στη φιλοσοφία", που το πρώτο τεύχος της κυκλοφόρησε το 1956, ενώ το δεύτερο έμεινε ανέκδοτο με απόφαση της λογοκρισίας της 21ης Απριλίου 1967, και εκδόθηκε, τελικά, από την Ακαδημία Αθηνών, ως ενιαίο έργο μαζί με το πρώτο μέρος, το 2004.
Το πρώτο πρωτότυπο βιβλίο της αρχαιολογικού περιεχομένου, "Οι Αιγαίοι" γνώρισε μεγάλη διάδοση στα χρόνια της Κατοχής και είναι σήμερα εντελώς εξαντλημένο μετά από τρεις εκδόσεις. Συνεργάσθηκε για την συγγραφή πολλών λημμάτων με τις μεγάλες Ελληνικές Εγκυκλοπαίδειες Ελευθερουδάκη και Πυρσού, μετέφρασε πολλά έργα από την ξένη διανόηση (Bergson, Schiller, Laforgue, Esterlich, κ.ά.) αλλά και την "Ψυχοπαθολογία της εφηβικής ηλικίας" του Στρομάιερ και τον "Ευπαλίνο" του Πωλ Βαλερύ με πρόλογο του Άγγελου Σικελιανού (1935). Το σπουδαίο αυτό έργο κυκλοφορεί πάλι στις μέρες μας σε μία άρτια έκδοση των εκδόσεων "Άγρα" (1988, 1993). Συνεργάσθηκε επί χρόνια με τη "Νέα Εστία" και άλλα έγκυρα περιοδικά {"Ορίζοντες", "Νεοελληνικά Γράμματα", "Εποχές", "Καινούρια Εποχή" και άλλα), κυρίως με φιλοσοφική και λογοτεχνική κριτική. Μετέφρασε τον "Μένωνα" του Πλάτωνος με εκτενές εισαγωγικό κείμενο (εκδόσεις Δημητράκου, 1939). Από το κριτικό της έργο εποχή άφησε η κριτική μελέτη για την "Οδύσσεια" του Καζαντζάκη (7 συνέχειες στα "Νεοελληνικά Γράμματα") και ένα "Συνεχές σχόλιο" στο μεγάλο ποίημα του Σικελιανού "Μήτηρ Θεού" ("Νέα Πολιτική", 1939).
Το 1939 με υποτροφία του Βρετανικού Συμβουλίου πήγε στην Αγγλία, όπου εργάσθηκε στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο του Πανεπιστημίου του Λονδίνου. Η κατάληψη της Ευρώπης από τους Γερμανούς απέκλεισε την επιστροφή της στην Ελλάδα και η Έλλη Λαμπρίδη τότε προσέφερε τις υπηρεσίες της στο Υπουργείο Πληροφοριών της εξόριστης Ελληνικής Κυβερνήσεως στο Λονδίνο με σημαντικότατη εθνική δράση (συνεντεύξεις, ενημερωτικά έντυπα, διδασκαλία της ελληνικής στους Άγγλους άξιωματικούς-ουνδέσμους με τις Οργανώσεις αντίστασης στην Ελλάδα κλπ.). Αμέσως μετά την Απελευθέρωση επέστρεψε στην Αθήνα, όπου βρήκε νεκρή την μονάκριβη κόρη της Νίκη, αθώο θύμα των Δεκεμβριανών. Ξανάφυγε στην Αγγλία για να συμμαζέψει τις εκκρεμείς υποθέσεις της, άλλα η προσωρινή αυτή απουσία έμελλε να διαρκέσει δέκα ολόκληρα χρόνια, διότι είχε ανάμιξη στην "Κίνηση για την Δημοκρατία στην Ελλάδα" (στο Δ.Σ. μέ δέκα Άγγλους Εργατικούς βουλευτές), και της αφαιρέθηκε το ελληνικό διαβατήριο ως το 1959. Ήταν τα πιο δύσκολα χρόνια της, γιατί έπαθαν και τα μάτια της, και αναγκάσθηκε να διδάσκει παιδιά για να ζήσει. Επανέκτησε την ελληνική ιθαγένεια το 1959, ύστερα από επίμονες προσπάθειες της Αμαλίας Φλέμινγκ.
Όταν επέστρεψε στην Ελλάδα, εξέδωσε τό βιβλίο "Νίκη", έργο αυτοβιογραφικό αφιερωμένο στην τραγική ιστορία της κόρης της σε συνεχή παραλληλισμό με την σύγχρονη ελληνική ιστορία. Τότε τελείωσε και τον "Θουκυδίδη" της, μετάφραση με εισαγωγή και πρωτότυπα σχόλια (4 τόμοι, εκδόσεις Γκοβόστη 1962). Συνεργαζόταν τακτικά στις "Εποχές" με φιλοσοφικά άρθρα και ετοίμαζε το έργο, που ήθελε να αφήσει πίσω της και παραμένει ανέκδοτο, μία λογική, παραδοσιακή και νεότερη. Άλλα έργα της είναι: "Ένας φανταστικός διάλογος με τον Wittgenstein" (ένα απόσπασμα εκδόθηκε στα γερμανικά το 1963, στη Φιλοσοφική Επιθεώρηση του Μονάχου "Club Voltaire", και το πλήρες κείμενο, μαζί με κείμενα σύγχρονων ειδικών, εκδόθηκε το 2004 από την Ακαδημία Αθηνών στη σειρά των εκδόσεων της "Φιλοσοφικής Βιβλιοθήκης Έλλης Λαμπρίδη"), το ημιτελές "Fantasia Philosophic", "Η Ελλάδα στην εποχή μας'" (αγγλικά), και ''Υστερη συγκομιδή" (μυθιστόρημα στα αγγλικά). Μετά τον θάνατό της εκδόθηκε στην Αμερική ένα έργο της για τον Προσωκρατικό Εμπεδοκλή: "Empedocles. A Philosophicl Investigation", Alabama.1976.
Πέθανε στην Αθήνα στις 28 Ιανουαρίου 1970. Με τη διαθήκη της ζητούσε να ιδρυθεί -με την μικρή περιουσία της και με την βοήθεια μερικών φίλων της, που όρισε εκτελεστές της διαθήκης- μία "Φιλοσοφική Βιβλιοθήκη", επειδή θεωρούσε, ότι "η φιλοσοφία και η φιλοσοφική παιδεία είναι εντελώς παραμελημένα στην Ελλάδα και επειδή η ίδια, μολονότι εργάσθηκε αρκετά σε φιλοσοφικές μελέτες, εν τούτοις δεν εξετέλεσε την αποστολή, την οποία θεωρούσε κυριώτατο σκοπό της ζωής της". Την επιθυμία της αυτή εκπλήρωσε, τελικά, η Ακαδημία Αθηνών.
(Πηγή: άρθρο της Γιολάντας Χατζή στο Περιοδικό "Εμείς", 1988).
